Als Je Begrijpt Wat Ik Bedoel
Welk woord gebruik jij voor dragerschap, eradiceren, brmo en resistent?
Wist je dat 2,5 miljoen mensen in Nederland van 16 jaar en ouder moeite hebben met lezen en schrijven? Daarnaast heeft 35% beperkte gezondheidsvaardigheden.
Dat betekent dat veel mensen gezondheidsinformatie niet goed begrijpen. Informatie over infectiepreventie is vaak ook ingewikkeld.
Onder het kopje ´Toolbox met begrijpelijke woorden woorden, zinnen en afbeeldingen´ vind je informatie waarmee je de communicatie over infectiepreventie gemakkelijker en begrijpelijker kan maken.
Het doel van project “Als je begrijpt wat ik bedoel” is dat deskundigen infectiepreventie en andere zorgprofessionals hun communicatie over infectiepreventie begrijpelijker maken. Daarmee komt de boodschap beter over bij patiënten die moeite hebben met lezen en schrijven en patiënten met beperkte gezondheidsvaardigheden.
Begrijpelijke woorden, zinnen en afbeeldingen over infectiepreventie zijn ontwikkeld en getest. Dit is gedaan samen met deskundigen infectiepreventie en communicatieprofessionals uit verschillende ziekenhuizen, Expertisecentrum Pharos en taalambassadeurs van Stichting ABC.
De woorden, zinnen en afbeeldingen mag je verwerken in je eigen communicatiemiddelen en huisstijl. Je vindt ze terug onder het kopje ´Toolbox met begrijpelijke woorden, zinnen en afbeeldingen´.
Aanleiding van het project
In 2022 is samen met Pharos een informatiekaart ontwikkeld voor patiënten over testen op de bacterie Vee-MRSA. Hierdoor was informatie over MRSA beter te begrijpen voor patiënten, ook voor mensen die laaggeletterd zijn. Hierna was er bij ziekenhuizen in Noord-Brabant nog meer behoefte om brieven en folders aan te passen naar begrijpelijke taal over infectiepreventie. Daarom is in 2024 is het project “Als je begrijpt wat ik bedoel” gestart.
Onder het kopje ´Tips voor begrijpelijke brieven en folders ´ kun je meer lezen over moeite met lezen en schrijven en begrijpelijke taal. Hier zie je ook video’s met ervaringsverhalen.
Voor iedereen die in begrijpelijke taal over infectiepreventie wil communiceren. Zoals deskundigen infectiepreventie, artsen, verpleegkundigen en communicatiedeskundigen.
Download hieronder het overzichtsdocument met alle woorden, zinnen en afbeeldingen.
Bezig met laden...
Laad het document opnieuw 
Openen in nieuwe tab Download hieronder de losse afbeeldingen in hoge resolutie. Deze afbeeldingen zijn te gebruiken in communicatiemiddelen.
Aerogeen
Begrijpelijke uitleg: De bacterie of het virus komt in de lucht.
Voorbeeldzin: Als u hoest, komt het virus of de bacterie in de lucht. Andere mensen kunnen dan ziek worden.
Advies: Woord niet gebruiken, alleen de uitleg. Specifiek maken als het bekend is of het om bacterie of virus gaat.
Besmetting
Begrijpelijke uitleg: U heeft een bacterie of virus. U kunt er ziek van worden, maar meestal merkt u er niks van.
Voorbeeldzin: Er zijn mensen besmet met xxx in dit ziekenhuis.
Advies: Bij xxx de naam van de bacterie of virus noemen, en erbij vermelden of het om een virus of bacterie gaat.
Contact-2
Begrijpelijke uitleg: Bij iemand in de buurt zijn.
Voorbeeldzin: U heeft een bacterie of virus gekregen van iemand die in de buurt was.
Advies: Woord niet gebruiken, alleen de uitleg. Voorkeur om de uitleg te geven aan de hand van de voorbeeldzin. Specifiek maken als het bekend is of het om een bacterie of een virus gaat.
Contactonderzoek-3
Begrijpelijke uitleg: Vragen wie er bij een persoon in de buurt is geweest.
Voorbeeldzin: We vragen u wie er bij u in de buurt is geweest.
Advies: Woord niet gebruiken, alleen de uitleg. Specifieke afbeeldingen gebruiken die passen bij het type contact-onderzoek.
Dragerschap-2
Begrijpelijke uitleg: U heeft een bacterie in of op uw lichaam.
Voorbeeldzin: U wordt bijna nooit ziek van de bacterie in uw lichaam.
Advies: Woord niet gebruiken, alleen de uitleg. De voorbeeldzin kan gebruikt worden om gerust te stellen. De afbeelding niet te klein gebruiken zodat de bacteriën goed te zien zijn. De afbeeldingen graag samen gebruiken.
Eradiceren
Begrijpelijke uitleg: U krijgt medicijnen om de bacterie in of op uw lichaam te doden. De bacterie zit in de wond. U krijgt:
– Antibiotica pillen
– Neus-zalf
– Speciale zeep
Voorbeeldzin: Met neus-zalf of antibiotica pillen of speciale zeep gaat de bacterie uit uw lichaam.
Advies: Woord niet gebruiken, alleen de uitleg. Als het specifiek te maken is waar de bacterie zit dan kiezen voor in of op.
Infectie-1
Begrijpelijke uitleg: U bent ziek van een bacterie of virus.
Voorbeeldzin: U bent ziek geworden van de bacterie. Daarom is de wond of neus of keel ontstoken.
Advies: Voorkeur om de uitleg te gebruiken en niet alleen het woord. Is er niet genoeg plek in de folder kies dan voor infectie.
Specifiek maken in de uitlegzin of het om virus of bacterie gaat.
Isolatie / verpleging-2
Begrijpelijke uitleg: U blijft op uw kamer om andere patiënten niet te besmetten.
Voorbeeldzin: U moet in het ziekenhuis in uw kamer blijven.
Advies: Woord niet gebruiken, alleen de uitleg.
Kweekinstructie
Begrijpelijke uitleg: De uitleg hoe je het onderzoek moet doen.
Voorbeeldzin: Ik geef u de uitleg mee over het onderzoek.
Advies: Woord niet gebruiken, alleen de uitleg.
Uitstrijkje
Begrijpelijke uitleg: Een uitstrijk wordt afgenomen met een soort wattenstaafje om slijm uit de neus of keel te halen. Het wattenstaafje kan ook tussen de billen gaan of over een wondje. Het wattenstaafje wordt opgestuurd naar een laboratorium. Het laboratorium test of er bacteriën in de uitstrijk zitten.
Voorbeeldzin: We testen of u een bacterie heeft. Met een wattenstaafje wordt slijm of vocht afgenomen. U kunt dit ook zelf doen.
Dit kan in uw:
– Keel
– Neus
– Tussen vagina of penis en poepgat (perineum)
– Poepgat
– Wond
In een laboratorium wordt het wattenstaafje onderzocht op bacteriën.
Advies: Gebruik in de uitleg alleen de lichaamsdelen waar het uitstrijkje daadwerkelijk gebruikt moet worden, en voeg daar een afbeelding van bij.
Labelen
Begrijpelijke uitleg: Melding in het systeem van het ziekenhuis dat u een bacterie heeft.
Voorbeeldzin: Ik zag door de melding in het systeem dat u een bacterie of virus heeft. Daarom draag ik handschoenen.
Advies: Woord niet gebruiken, alleen de uitleg. Specifiek maken als het bekend is of het om bacterie of virus gaat.
Rectum-1
Begrijpelijke uitleg: Poepgat.
Voorbeeldzin: Voor deze test steekt u het wattenstaafje 1 cm in uw poepgat.
Advies: Woord niet gebruiken, alleen de uitleg. Als voorbeeldzin gebruikt wordt dan ook bijpassende afbeelding bij uitstrijkje gebruiken.
Rectum-2
Begrijpelijke uitleg: Poepgat.
Voorbeeldzin: Voor deze test steekt u het wattenstaafje 1 cm in uw poepgat.
Advies: Woord niet gebruiken, alleen de uitleg. Als voorbeeldzin gebruikt wordt dan ook bijpassende afbeelding bij uitstrijkje gebruiken.
Screening
Begrijpelijke uitleg: Test of testen.
Voorbeeldzin: We gaan xxx testen of u deze bacterie of virus bij u draagt.
Advies: Woord niet gebruiken, alleen de uitleg. Op xxx invullen wanneer de test is. Specifiek maken als het bekend is of het om bacterie of virus gaat.
Bacteriën
Begrijpelijke uitleg: Bacteriën
Voorbeeldzin: Bacteriën ziet u niet maar ze zijn overal.
Advies: Bij mondelinge communicatie uitleggen dat de bacteriën in het echt niet zo groot zijn. Bij schriftelijke communicatie opnemen: ‘In het echt zijn bacteriën niet zo groot.’
Bijzonder Resistente Micro Organismen
Begrijpelijke uitleg: Een bacterie waarbij de meeste medicijnen niet goed werken.
Voorbeeldzin: U bent besmet met een bacterie waarbij de meeste medicijnen niet goed werken. Als u ziek wordt van deze bacterie dan krijgt u een ander medicijn dat wel helpt.
Advies: Woord niet gebruiken, alleen de uitleg.
Contactonderzoek-1
Begrijpelijke uitleg: Vragen wie er bij een persoon in de buurt is geweest.
Voorbeeldzin: We vragen u wie er bij u in de buurt is geweest.
Advies: Woord niet gebruiken, alleen de uitleg. Specifieke afbeeldingen gebruiken die passen bij het type contact-onderzoek.
Desinfecteren
Begrijpelijke uitleg: Het doden van bacteriën of virussen of schimmels.
Voorbeeldzin: Het dood maken van bacteriën helpt tegen het verspreiden.
Advies: Woord niet gebruiken, alleen de uitleg. Specifiek maken als het bekend is of het om een bacterie, schimmel of virus gaat.
Handhygiëne-1
Begrijpelijke uitleg: Uw handen wassen met zeep of alcohol.
Voorbeeldzin: In het ziekenhuis zijn schone handen belangrijk om mensen niet te besmetten.
Advies: Woord niet gebruiken, alleen de uitleg. Specifieke afbeelding gebruiken die gebruikt moeten worden voor de handhygiëne.
Infectie-2
Begrijpelijke uitleg: U bent ziek van een bacterie of virus.
Voorbeeldzin: U bent ziek geworden van de bacterie. Daarom is de wond of neus of keel ontstoken.
Advies: Voorkeur om de uitleg te gebruiken en niet alleen het woord. Is er niet genoeg plek in de folder kies dan voor infectie. Specifiek maken in de uitlegzin of het om virus of bacterie gaat.
Isolatiemaatregelen
Begrijpelijke uitleg: Om andere patiënten te beschermen dragen dokters en verpleging handschoenen of een schort of een mondkapje.
Voorbeeldzin: Ik draag handschoenen of een schort of een mondkapje, zodat ik niet besmet word.
Advies: Woord niet gebruiken, alleen de uitleg. Per situatie of folder of uitleg kijken welke van de drie gelden, en alleen die in de zin gebruiken.
Kweekuitslag
Begrijpelijke uitleg: Uitslag van het onderzoek.
Voorbeeldzin: Uw bloed of xxx is onderzocht. De uitslag van het onderzoek is dat er een bacterie is gevonden.
Advies: Woord niet gebruiken, alleen de uitleg. Bij de xxx invullen wat er is
onderzocht
Persoonlijke beschermingsmiddelen
Begrijpelijke uitleg: Handschoenen, schort en mondkapje.
Voorbeeldzin: Ik draag handschoenen, een schort en een mondkapje. Dit beschermt tegen de bacterie of virus.
Advies: Woord niet gebruiken, alleen de uitleg. Specifiek maken als het bekend is of het om bacterie of virus gaat.
Resistent
Begrijpelijke uitleg: Het medicijn helpt niet om de bacterie te doden.
Voorbeeldzin: Je bent besmet met een bacterie waarbij de meeste medicijnen niet goed werken. Als je ziek wordt van deze bacterie dan krijg je een ander medicijn dat wel helpt.
Advies: Woord niet gebruiken, alleen de uitleg.
Virus
Begrijpelijke uitleg: Virus.
Voorbeeldzin: De patiënt werd niet ziek van het virus.
Besmettelijk
Begrijpelijke uitleg: U kunt andere mensen besmetten met een bacterie of een virus. Bijvoorbeeld door hoesten of aanraken.
Voorbeeldzin: Met deze bacterie of dit virus kunt u andere mensen besmetten.
Advies: Specifiek maken als het bekend is of het om bacterie of virus gaat.
Contact-1
Begrijpelijke uitleg: Bij iemand in de buurt zijn.
Voorbeeldzin: U heeft een bacterie of virus gekregen van iemand die in de buurt was.
Advies: Woord niet gebruiken, alleen de uitleg. Voorkeur om de uitleg te geven aan de hand van de voorbeeldzin. Specifiek maken als het bekend is of het om een bacterie of een virus gaat.
Contactonderzoek-2
Begrijpelijke uitleg: Vragen wie er bij een persoon in de buurt is geweest.
Voorbeeldzin: We vragen u wie er bij u in de buurt is geweest.
Advies: Woord niet gebruiken, alleen de uitleg. Specifieke afbeeldingen gebruiken die passen bij het type contact-onderzoek.
Dragerschap-1
Begrijpelijke uitleg: U heeft een bacterie in of op uw lichaam.
Voorbeeldzin: U wordt bijna nooit ziek van de bacterie in uw lichaam.
Advies: Woord niet gebruiken, alleen de uitleg. De voorbeeldzin kan gebruikt worden om gerust te stellen. De afbeelding niet te klein gebruiken zodat de bacteriën goed te zien zijn. De afbeeldingen graag samen gebruiken.
Handhygiëne-2
Begrijpelijke uitleg: Uw handen wassen met zeep of alcohol.
Voorbeeldzin: In het ziekenhuis zijn schone handen belangrijk om mensen niet te besmetten.
Advies: Woord niet gebruiken, alleen de uitleg. Specifieke afbeelding gebruiken die gebruikt moeten worden voor de handhygiëne.
Isolatie / verpleging-1
Begrijpelijke uitleg: U blijft op uw kamer om andere patiënten niet te besmetten.
Voorbeeldzin: U moet in het ziekenhuis in uw kamer blijven.
Advies: Woord niet gebruiken, alleen de uitleg.
Mondneusmasker
Begrijpelijke uitleg: Mondkapje. Dit beschermt de mond en neus van de persoon die het draagt. Hierdoor kan de bacterie of het virus niet de neus of mond in.
Voorbeeldzin: Het masker zorgt dat de bacterie of virus niet de neus of mond uit kan. Zo kan de bacterie of virus niet bij een andere persoon komen.
Advies: Woord niet gebruiken, alleen de uitleg. Specifiek maken als het bekend is of het om bacterie of virus gaat.
Schort
Begrijpelijke uitleg: Schort.
Voorbeeldzin: Schort. Ik draag handschoenen, een schort en een mondkapje. Dit beschermt tegen de bacterie of virus.
Advies: Als voorbeeldzin gebruikt wordt dan ook bijpassende afbeelding met handschoenen, schort en mondje gebruiken. Afbeelding gebruiken zoals het in het ziekenhuis gebruikt wordt, of welke bij de situatie gebruikt wordt. Specifiek maken als het bekend is.
of het om bacterie of virus gaat.
Voorbeelden
Handige websites
Op deze websites vind je meer achtergrondinformatie.
Over laaggeletterdheid en verminderde gezondheidsvaardigheden
- Informatie over laaggeletterdheid en beperkte gezondheidsvaardigheden.
- Factsheet over Laaggeletterdheid en beperkte gezondheidsvaardigheden.
- Factsheet over Sociaal economische gezondheidsverschillen.
Voor het ontwikkelen van de Toolbox zijn de onderstaande kennisproducten gebruikt:
- Handreiking met een methodiek voor de ontwikkeling van begrijpelijke medische informatie in woord en beeld.
- Informatie met begrijpelijke en toepasbare voorlichtingsmaterialen & beeldverhalen.
- In dit artikel staan de zeven meest voorkomende onduidelijkheden in voorlichtingsmateriaal.
Ervaringen (video’s) over taal